Kara para aklama ve vergi kaçırma suçlamalarıyla Influencer’lara yönelik başlatılan soruşturmalar devam ederken, geçtiğimiz günlerde Çin merkezli sosyal medya uygulaması TikTok da yakın mercek altına alındı.
Mustafa Kılıç / Bağımsız Gazeteci
Platforma yönelik ilk olarak müstehcenlik suçlamalarıyla başlayan süreç, artık kara para aklama cennetine dönüştüğü iddialarıyla da konuşulmaya başlandı.
Hatta TBMM Dijital Mecralar Komisyonu, 7 Aralık’ta (bugün) “TikTok” gündemli toplanacak.
AK Parti Milletvekili ve Komisyon Başkanı Hüseyin Yayman, sosyal medyada müstehcenlik ve islamofobi gibi hiçbir toplumun kabul etmeyeceği paylaşımlar yapıldığını söyleyerek, bu platformların yeni baştan hukuksal ve yönetsel bir çerçeveye oturtulması gerektiğini söyledi.
Yayman ayrıca TikTok’a yönelik “Gerekirse RTÜK ve BTK ile görüşerek bant daralma reklam yasağının getirilmesi lisans iptali ve diğer uygulamaları muhakkak bizim konuşmamız lazım. Artık insanlar bir günün 7 saatini internette geçiriyorsa bu mesele artık bir ulusal güvenlik meselesidir her gündemin önüne geçmiştir” dedi.
Sadece Hüseyin Yayman’dan değil, İçişleri Bakanlığı’ndan da TikTok’un incelendiğine ve müstehcen içerik paylaşan 14 kişinin tutuklandığına dair resmi bir açıklama geldi.
Bu noktada dikkat çeken bir husus var: Mesela gazeteci Murat Ağırel, günlerdir TikTok’ta kara para aklandığına vurgu yaparak, parasını aklamak isteyen iş insanı görünümündeki kişilerin platformdaki popüler karakterlerin canlı yayınlarında hediye adı altında para gönderdiğini anlatıyor. Ancak TikTok’a yönelik inceleme, “Laz Kızı” rumuzlu kullanıcının canlı yayında göğüslerini açmasıyla ‘müstehcenlik’ suçu işlediği iddiası kapsamında başladı. İktidar cephesinde şimdilik ağırlıklı olarak bu mesele öne çıkıyor. Kamuoyu ise meselenin kara para aklama suçu boyutuna odaklanmış durumda. Devletin ilgili kurumları, önümüzdeki günlerde bu konuyla ilgili de bir adım atacak mı hep birlikte göreceğiz ancak TikTok bugün Meclis’in öncelikli gündemi olacak.
Platformun Türkiye ve Avrasya temsilcisi Emir Gelen’in sunum yapacağı komisyondan nasıl bir karar çıkacağı ise merak konusu.
Peki TikTok’un kapatılması söz konusu olabilir mi? Eğer kapatılırsa, topluma nasıl bir mesaj verilmiş olur?
Bu tartışmanın neden sadece TikTok üzerinden yürüdüğüne anlam veremediğini belirten yazar ve iletişimci Ümit Alan, aslında bütün sosyal mecralar için geçerli bazı durumların, sosyolojik olarak daha farklı bir kitleye de ulaşabilen TikTok üzerinden yürütüldüğünü ifade ediyor.
“TikTok’un kapatılması, bugün sadece Türkiye’de değil, ABD başta dünyanın pek çok yerinde konuşulan bir konu. Halihazırda ABD’de devlet görevlilerinin, devlete ait cihazlarda TikTok kullanması ve bulundurması yasak örneğin” hatırlatmasını yapan Alan, “Ayrıca Montana eyaletinde, geçen Mayıs ayında çıkarılan bir yasayla, eyaletin genelinde kullanımı 1 Ocak 2024’ten itibaren herkes için yasaklanacaktı. Ancak, Federal bir yargıç, geçtiğimiz günlerde bu konuda bir Anayasa’ya İhlal başvurusu yaptı ve yasak son anda engellendi. Anlaşılan o ki, mücadele bir süre daha sürecek” diyor.
*Ümit Alan
BİZDEKİ TARTIŞMA EKSİK YÜRÜTÜLÜYOR
"Burada, şuna dikkat edilmesi gerekiyor. Önce Rusya-Ukrayna savaşı, ardından da Gazze’deki savaşla birlikte dünya 2022 ve 2023’te ağırlıklı olarak bu sosyal medya platformlarının anavatanlarını tartışmaya başladı. ABD’deki yasaklama çabalarının da temelinde TikTok’un bir Çin şirketi olması yatıyor. ABD vatandaşlarının verilerinin Çin’de işlenip, analiz edilmesi ihtimalinden korkuluyor. Trump döneminden bu yana önemli bir tartışma konusu bu.
Bizdeki tartışma ise “müstehcenlik, kara para, sansür veya sansüre karşı mücadele” gibi başlıklardan yürüyor. Bu başlıkların tümü eksik bana kalırsa. Kapatılma vurgusunu, biraz platformlara “biz ciddiyiz bakın” diye gözdağı verilmek için seçilmiş bir vurgu olarak yorumladım. Pazarlığa en üstten başlamak gibi.”
‘MÜSTEHCENLİK’ İÇİN KAPATILIRSA ‘SANSÜRCÜLÜK’ MESAJI VERİLİR
TikTok’un kapatılması halinde vatandaşlara verilen mesajın hangi gerekçeyle kapatıldığının açıklandığına bağlı olarak değişeceğine vurgu yapan Alan, “Müstehcenlik gibi bir başlıkla kapatacaksanız, topluma vereceğiniz mesajla, benim vatandaşlarımın verilerini Çin’e götürüp işlemediğin konusunda beni yeterince ikna edemediğin gerekçesiyle kapattığınızda vereceğiniz mesaj ayrıdır” ifadelerini kullanıyor.
Alan, müstehcenlik için kapatıldığında toplumu zapturapt altına almak ve sansürcülükle ilgili bir mesaj verilmiş olacağının altını çizerek, “Kara para aklama ya da kişisel verilerin başka bir ülkeye taşınmasıyla ilgili yaptırımlar uyguladığınızda ise vatandaşlarınızı korumakla ilgili bir mesaj verirsiniz” diyor.
KARA PARA AKLANIYORSA ELBETTE YAPTIRIM OLMALI
Bu nedenle tartışmanın çok daha şeffaf, topluma durumu anlatarak yapılması gerektiğini belirten Alan, sözlerini şöyle tamamlıyor:
Eğer TikTok bir kara para aklama yeri haline geldiyse ve sisteme yüklenen paranın kaynağı yeterince denetlenemiyorsa, elbette bazı yasal yaptırımların olması gerekir. Tüm bunlar şu aşamada iddia aşamasında, nasıl kanıtlanacak, kanıtlanabilecek mi, bu konuda TikTok nasıl refleks verecek, tüm bunları bilmemiz gerek. Böyle bir tartışmada “bakın devlet sopa gösterdi, yeni bir yasak geliyor diye ezbere karşı çıkmak da tam aksine “devlet tabii yasaklayacak, buralar pislik yuvası oldu” diye işin içinden çıkmak da çok sığ bakış açıları olur. Bu sığlıkların iki ucundan da kaçmak için süreçte şeffaflık gerekiyor. Sosyal medya platformları, bulundukları ülkelerde yasal yaptırımlardan azade olacak yapılar değildir. Tüm dünya bunları tartışıyor. Bizim de şeffaf ve katılımcı bir şekilde tartışmamız gerekiyor.”
MEVZUAT NE DİYOR?
Müstehcenlik suçu; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun, yedinci bölümünde düzenlenmiş olan “Genel Ahlaka Karşı Suçlar” başlığı altında TCK 226 maddesinde düzenlenen bir suç tipi. Müstehcenlik suçunu işleyenlere 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve adli para cezası uygulanıyor. Sosyal medya, radyo, TV gibi araçlar aracılığıyla suçun işlenmesi halinde 3 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası verilebiliyor. Müstehcenlik suçunda çocukların kullanılması durumunda ceza alt sınırı 5 yıldan başlıyor ve 10 yıla kadar çıkabiliyor. İçerikleri yayınlayan ve yayınlanmasına aracılık edenlere ise 6 yıldan 10 yıla kadar hapis verilebiliyor.
