İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, cezaevinde tutuklu bulunan Türkiye İşçi Partisi (TİP) Hatay Milletvekili Can Atalay'ı, Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) hak ihlali kararına rağmen tahliye etmeyerek dosyayı Yargıtay'a gönderdi.
Anayasa Mahkemesi (AYM), geçen hafta Atalay’ın "seçilme hakkı" ile "kişi hürriyeti ve güvenliği" haklarının ihlal edildiğine hükmetmişti. AYM'nin bu kararının Can Atalay’ın tahliyesinin de önünü açması bekleniyordu.
Mahkeme, dosyanın Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne gönderilmesi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderdi.
Mahkemenin kararında, Gezi davasında 25 Nisan 2022 tarihinde verilen kararla Can Atalay’ın 18 yıl hapis cezasına çarptırıldığı, yapılan istinaf başvurusunun esastan reddedildiği ve diğer dava süreçleri hatırlatılarak, AYM'nin 25 Ekim’de aldığı hak ihlalleri kararının yerel mahkeme kararına ilişkin olmadığı ifade edildi:
“Anayasa Mahkemesince verilen bireysel başvuruya konu ihlal kararı mahkememizin kararına ilişkin olmayıp, Yargıtay ilgili Ceza Dairesince verilen tahliye talebinin reddi kararına ilişkin olduğu, dosyanın ilgili Daire önünde bulunduğu sırada başvurucunun milletvekili seçildiği ve bireysel başvuruya konu ihlalin bu Dairenin kararından kaynaklandığı, ayrıca bireysel başvuru yapıldıktan sonra ilgili Ceza Dairesince dosyanın esastan incelendiği ve karara bağlandığı, bu sebeple oluşan yeni hukuki durum karşısında Yargıtay 3. Ceza Dairesince yeni bir değerlendirme yapılmasının zorunlu olduğu anlaşıldığından, dosya Cumhuriyet Başsavcılığınıza gönderilmiştir.”
Dosyayı kabul etmesi durumunda Yargıtay’ın AYM’nin ihlal kararını görüşmesi ve buna dair karara varması gerekecek.
Dosyanın yeniden yerel mahkemeye gönderilme ihtimali de olduğu, ihlal kararı uygulanmazsa AYM’ye yeniden bireysel başvuru yapılması gerekeceği belirtiliyor.
TİP Genel Başkanı Erkan Baş, kararın ardından Çağlayan Adliyesi önünde yaptığı basın açıklamasında "Bundan sonra ilgili mahkemenin toplanması ve AYM kararının gereğini yerine getirmesi gerekir. Ancak bu hak ihlali katmerlenerek devam ediyor. Seçilmiş bir milletvekilinin görevini yapması engellenmektedir. Hatay halkı mağdur edilmekte, Türkiye'de seçme ve seçilme hakkını kullanan her yurttaş bir hak ihlaline uğramaktadır.... Bir mahkeme kararının uygulanmamasını kabul etmeyeceğiz" ifadelerini kullandı.
AYM'nin kararının gerekçesi neydi?
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, Atalay'ın bireysel başvurusunda, "seçilme ve siyasi faaliyette bulunma" hakkı ile "kişi hürriyeti ve güvenliği" haklarının ihlal edildiği sonucuna varmış, ayrıca Atalay'a 50 bin TL manevi tazminat ödenmesine hükmetmişti.
AYM'nin gerekçesinde, Atalay'ın 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi'nde milletvekili seçildiği, yasama dokunulmazlığına sahip olduğu konusunda kuşku bulunmadığı belirtilmişti.
Atalay'ın durumunun, Anayasa'nın 83. maddesinin ikinci fıkrasında yer verilen istisna kapsamında olduğu gerekçesiyle yargılanmasına devam edildiği ve tutuklu bulunduğu anımsatılan kararda, Atalay'ın Meclis'te yemin edemediği ve milletvekilliği görevini fiilen yerine getiremediği aktarılmıştı.
Bunun başvurucunun seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına müdahale anlamını taşıdığı anlatılan kararda, AYM'nin daha önce de benzer durumlarda hak ihlali kararlarına hükmettiği hatırlatılmıştı.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi'nin, Atalay'ın yasama dokunulmazlığından faydalanamayacağı kanaatine vardığı aktarılan gerekçede, "Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Anayasa Mahkemesi içtihadına aykırı davranmış, benzer ihlalleri önleme yükümlülüğünü yerine getirmemiş, aksine başvurucunun anayasal haklarını -Anayasa'nın parlamentoya verdiği bir yetkiyi kullanarak- daraltıcı bir şekilde yorumlamak suretiyle ihlal etmiştir" tespiti yapılmıştı.
