Van Büyükşehir Belediyesi için Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi'nden (DEM Parti) aday olan ve yüzde 55 oyla seçilen Abdullah Zeydan'ın 'memnu (yasaklı) haklarının geri alınması' üzerine, mazbata yüzde 27 oy alan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) adayı Abdulahat Arvas'a verildi.
DEM Parti karara karşı çıkmak için protesto çağrısı yaptı. Parti İl Binası önündeki eylemde polis, Abdullah Zeydan ve beraberindeki DEM Partililere biber gazıyla müdahale etti.
Yürüyüş yapmak isteyenlere müdahalenin yanı sıra gözaltılar da gerçekleşti.
Valilik ise 15 gün süreyle tüm eylem ve toplantılara yasak getirdi.
Van'ın ardından Bitlis Valiliği'nden de 15 günlük eylem ve etkinlik yasağı geldi. Valilik ayrıca yaklaşık iki hafta boyunca kente giriş-çıkış kısıtlaması da getirdi.
Van, Hakkari, Yüksekova, Siirt, Batman, Şırnak ve İzmir'de yapılan protestolarda da gözaltılar gerçekleşti.
Zeydan'ın seçilme hakkının alınması ve mazbatanın AKP'li Arvas'a verilmesi kararı sonrası DEM Parti "Kararı reddettiklerini" söyleyen bir açıklama yaptı.
Açıklamada, "Bu karar iktidarın müdahalesi ile başlatılan siyasi darbe sürecinin devamıdır. Avukatlarımız karara itiraz etti. Yüksek Seçim Kurulu’nu bu hukuksuzluğa son vermeye ve halkımızın iradesini tanımaya çağırıyoruz" ifadeleri yer aldı.
DEM Parti Eş Genel Başkanları Tuncer Bakırhan ve Tülay Hatimoğulları Yüksek Seçim Kurulu'nun önünde basın açıklaması yaptı.
Kararı "siyasi darbe" olarak tanımlayan Bakırhan, "Kürt iradesine düşmanlıktan vazgeçilsin" dedi.
Zeydan, 7 Haziran ve 1 Kasım 2015'de yapılan genel seçimlerde Halkların Demokratik Partisi’nden (HDP) Hakkari Milletvekili seçildi.
4 Kasım 2016'da tutuklanarak "örgüte yardımdan" 5 yıl, "örgüt propagandası yapmaktan" 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası aldı.
Hakkında verilen hapis cezası Yargıtay tarafından bozulan Zeydan, 6 Ocak 2023’te verilen kararla tahliye edildi.
Yasaklı haklarının mahkeme tarafından iade edilmesinin ardından, Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Zeydan'ın 2024 yerel seçimleri için yaptığı belediye başkan adaylığı başvurusunu kabul etmişti.
Neler yaşandı?
Pazar günü yapılan yerel seçimlere resmi olmayan sonuçlara göre Van Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nı yüzde 55,48 oyla DEM Parti adayı Abdullah Zeydan kazanmıştı.
AKP adayı Abdulahat Arvas oyların yüzde 27,15'ini, Yeniden Refah Partisi adayı Abdullah Sadıksoy da yüzde 5,37'sini almıştı.
Van'ın tüm ilçelerinde de, yerel seçimleri DEM Parti kazanmıştı.
DEM Parti Merkez Yürütme Kurulu (MYK), Adalet Bakanlığı’nın başvurusu üzerine, Pazar günü yapılan yerel seçimlerde Van Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Abdullah Zeydan’ın memnu (yasaklı) haklarının geri alındığını açıklamıştı.
Memnu haklarının elinden alınması, Zeydan’ın seçilme hakkını yitirmesi, itiraz başvurularından sonuç çıkmazsa mazbatasının verilmemesi anlamına geliyor.
DEM Parti Sözcüsü Ayşegül Doğan, halkın ortaya koyduğu iradeye saygı duyulması gerektiğini söyledi. Doğan, "Bu hukukun gereğidir, bu bir lütuf değildir. Alınan bu yanlış karardan derhal geri dönülsün" dedi.
Parti MYK'sından yapılan yazılı açıklamada da, partinin Van'da büyükşehir dahil, 14 belediyenin tümünü kazandığı anımsatıldı.
Van'da gün boyunca protesto gösterileri düzenlendi.
Açıklamada, “Van halkı iradesini net ve en güçlü şekilde sandığa yansıtmıştır. Bu güçlü irade, aynı zamanda kayyım rejimine verilen bir cevaptır" denildi.
Ayrıca Adalet Bakanlığı'nın itirazı üzerine, Abdullah Zeydan'ın memnu hakkının iadesi kararının hiçe sayıldığı vurgulandı:
“Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanımız Abdullah Zeydan, tüm hukuki prosedürlerini tamamlayarak Yüksek Seçim Kurulu’na başvurmuş, adaylığı yapılan incelemeler sonucu YSK tarafından kabul edilmiştir. Zeydan, Van’da halkın büyük çoğunluğunun desteğini alarak seçilmiştir.
"Ancak 29 Mart 2024 Cuma günü mesai bitimine 5 dakika, seçime 2 gün kala Adalet Bakanlığı idari bir karar ve yazıyla, 2022 yılında memnu haklarını alan ve tüm yasal denetimlerden geçen Zeydan’ın memnu haklarına itiraz etmiştir. Yetkili savcılık, talimat niteliğindeki bu idari itiraz yazısı üzerine kesinleşmiş memnu hak kararını veren mahkemeye yeniden başvurmuştur.
"Mahkeme aynı gün kesinleşmiş memnu hak kararını geri almış ve memnu hak talebini reddetmiştir. Karar henüz kesinleşmeden, yani itiraz ve temyiz hakkı kullanılmadan hemen YSK'ye bildirimde bulunmuştur.”
Memnu hakların iadesi veya geri alınması ne anlama geliyor?
Memnu haklar, mahkumiyet kararı nedeniyle kişiye temel hak kısıtlamaları demek.
Memnu yani yasak hakların iadesi, belli bir suçtan hüküm giymiş olanların seçme seçilme hakkı dahil, kısıtlanan temel haklarının, hükmün infazının tamamlanması veya beraat edilmesi halinde geri verilmesi anlamına geliyor.
Abdullah Zeydan'ın yasaklı haklarının mahkeme tarafından iade edilmesinin ardından, Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Zeydan'ın belediye başkan adaylığı başvurusunu kabul etmişti.
Adalet Bakanlığı’nın başvurusu ile mahkeme şimdi bu hakkı geri aldı.
Selahattin Demirtaş, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a seslendi: 'Dur demenizi bekliyoruz'
Cezaevinde tutuklu bulunan HDP'nin eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Van'daki seçimlerle ilgili gelişmeler üzerine bir mesaj yayımladı.
Demirtaş, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a seslenerek, "Seçim gecesi halkın iradesine saygı duyacağınızı ve mesajı aldığınızı belirtmiştiniz. Van'da yaşananlar sizin bu mesajlarınızla uyumlu değil maalesef. Halkın iradesine saygı duymak bu şekilde olmaz. Bu gidişata daha en başından dur demenizi bekliyoruz" ifadesini kullandı.
"Zaman gerilim, çatışma zamanı değil, barışı inşa etme zamanıdır" mesajını veren Demirtaş, tüm siyasi partilere de seslenerek, "Van halkı başta olmak üzere tüm halkımızı, demokrasi yanlısı tüm güçleri, siyasi partileri bu hukuksuzluğa karşı durmaya çağırıyoruz" dedi.
