Dünyaca ünlü Amerikan e-ticaret sitesi Wayfair ile ilgili ortaya atılan komplo teorisi, çocuk hakları odaklı habercilik açısından da sorunlu bir şekilde haberleştiriliyor.
ABD’de başlayıp dün itibariyle Türkiye’de de hem sosyal medyada hem de bazı haber sitelerinde dolaşıma giren yeni bir komplo teorisi bir kez daha çocuk hakları haberciliğine dair önemli soruları gündeme getirdi.
İDDİA EDİLEN NE?
ABD'nin en büyük e-ticaret şirketlerinden biri olan Wayfair'in kaçırılan çocukların ticaretini yaptığı iddia edildi. Sitede yer alan mobilyaların isimlerinin kaçırılan çocukların isimleriyle aynı olduğu da iddialar arasında yer alıyordu.
İddiaların gerçek olmadığı, ABD'den yayım yapan veri doğrulama platformu Lead Stories tarafından açıklandı. Ancak diğer komplo teorilerinde olduğu gibi bu açıklama, iddiaların yayılmasını engelleyemedi.
ASLINDA NE OLDU?
Wayfair'in şifreli internet sitesi üzerinden şifreli şekilde insan kaçakçılığı yaptığı iddiası, 2016 ABD başkanlık seçimi döneminde gündeme gelen komplo teorisi PizzaGate'e benziyor.
İddiaları inceleyen Newsweek ve Mashable da bunların gerçekleri yansıtmadığını yazdı. Haberlere göre, komplo teorisinde bahsi geçen formatta sadece ürünlerin seri numaraları değil, herhangi bir numara serisi yazılarak, Yandex'te arandığında da sonuçlarda bikinili çocuk fotoğrafları geliyor.
Her iki haber kuruluşu da sonuçları getirenin seri numaraları değil, arama yaparken teoriyi ortaya atan kişinin yanına koyduğu koddan kaynaklandığı sonucuna vardı.
Doğrulama Platformu Malumatfuruş’un da aktardığı yanlışlama sonuçlarından bazıları şöyle:
- Yastık şifresiyle satıldığı öne sürülen kayıp Samara Dublassis'in ailesi, Samara'nın kaybolduğunu ancak 48 saat içinde bulunduğunu ve şu an kendileriyle birlikte olduğunu belirtmiş.
- Samiyah Mumin'in yanı sıra kaçırıldığı ve site üzerinden kripto mesajla satışa sunulduğu öne sürülen diğer kişilerde de aynı durum söz konusu.
-Samiyah Mumin'in Wayfair komplo teorisi kapsamında kaybolduğunu öne sürenlere hiçbir zaman kaybolmadığını açıkladığı videosu izlenebilir.
- Bu iddiaların kaynağı olan iletiyi yazan PrincessPeach1987 mahlaslı Reddit kullanıcısı, "Ben çocuk kaçakçılığı iddiasında bulunmadım, sadece kara para akladıklarını düşündüm" diyor.
WAYFAIR AÇIKLAMA YAPTI!
Euronews'in aktardığına göre, Wayfair sözcüsü Susan Frechette FOX Business'e e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, "Bu iddialar elbette gerçek değil. İnternet sitesi üzerinde yüksek fiyata satılan dolaplar, endüstriyel kategoride yer alıyor ve fiyatlamalar doğrudur" ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE'DE İDDİALARA TRENDYOL DA EKLENDİ!
Wayfair komplo teorisi Türkiye’ye ulaşınca yeni bir boyut kazandı. Trendyol gibi bazı e-ticaret sitelerinde yer alan fahiş fiyatların da çocuk kaçakçılığı ile bağlantılı olduğu iddia edildi.
TRENDYOL: "VERİ GİRİŞLERİNDEKİ HATADAN KAYNAKLANIYOR"
İddialar üzerine Trendol bir açıklama yayımladı. Trendyol'un pazaryeri modelinde ürün isimleri, açıklamaları ve fiyatların satıcılar tarafından belirlendiği ifade edilen açıklamada, 15 milyondan fazla ürün bulunan platformda, veri girişleri ile ilgili hatalı işlemlerle karşılaşılabildiği belirtildi.
"Hatalı veri girişlerini ve her türlü ayrımcılık içeren söylemleri takip ediyor ve satıcılarımızı bilgilendirerek platform kuralları gereği, ürünleri yayından kaldırıyoruz" denilen açıklamada, "Sosyal medyadaki iddialarda yer alan ürünlerle ilgili yaptığımız incelemelerde, belirtilen fiyatlardan hiç satış yapılmadığı ve bu durumun veri girişlerindeki hatalardan kaynaklandığı gözlenmiştir. Türkiye’nin Trendyol’u olarak markamızın böyle bir iddia ile yan yana gelmesinden son derece üzgünüz. Böyle bir konuda kamuoyunda oluşan haklı hassasiyeti en içten şekilde paylaştığımızı ve konunun kesinlikle karşısında olduğumuzu belirtmek isteriz." ifadeleri kullanıldı.
Öte yandan; Trendyol gibi e-ticaret sitelerinde, tükenen ürünler listeden kaldırılıp stok geldiğinde bu ürünler için yeni kayıt açmak arama sıralamasında ürünün geriye düşmesine neden olduğundan bu ürünlerin fahiş fiyat verilerek listede tutulması tercih edilebiliyor.
Sosyal medyada da gündem olay ile ilgili yapılan espri adı altında yapılan paylaşımlar da tepki çekti. "Trendyol'dan aldığım çocuk bozuk çıktı" vb yorumlar "Böyle hasssas ve önemli bir konuda yapılan bu yorumlar komik mi yani? Bunların yazanların insanlığından şüphe ediyorum" gibi sözlerle eleştirildi.
OLAYIN GAZETECİLİK AÇISINDAN ÖNEMİ
Evrensel'den Mehmet Özer'in haberine göre; olayın bir de gazetecilik boyutu var. Wayfair haberinin çocuk haklarını ihlal ederek, sansasyon ve merak yaratacak biçimde, "çocuk istismarı” araçsallaştırılarak haberleştirilmesi, tersine bir sonucun ortaya çıkmasına hizmet ediyor.
Kadın ve Çocuk Odaklı Medya Girişimi tarafından yapılan uyarıda, “Haber içeriği oluştururken çocuk hakları alanında çalışan uzmanlardan, çocukların sansasyon haberlerde araçsallaştırılarak haklarının çiğnenmesi hakkında görüş almanızı rica ediyoruz. En azından kamu yararı odaklı alternatif medyaya, bu haberin doğru şekilde ve Hürriyet-Milliyet tarzı sitelerin "taciz-tecavüz" haberlerini merak-erkek gözü ile vermesine benzer şekilde vermemeleri için kadın gazeteciler olarak ricada bulunuyoruz” denildi.
MOMO HABERLERİNİ HATIRLATTI
Wayfair haberleri, bir süre önce kendisini muhalif medya arasında konumlandıran haber siteleri dahil hemen hemen tüm sitelerde yer alan "Momo" haberlerini hatırlattı. Gerçekte var olduğuna dair tek bir kanıt bulunamayan "Momo adlı oyun"a dair haberlerin yayılmasının ardından Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı ve BTK Başkanı Ömer Fatih Sayan Twitter hesabından “Momo ve benzeri siber zorbalıklara karşı” uyarılarda bulunmuştu. Dahası, olmayan oyunun/uygulamanın marketlerden kaldırıldığı, sitesine erişimin engellendiği bile açıklanmıştı yetkili ağızlardan. Böyle bir uygulamanın olmadığının defalarca ortaya konmuş olmasına rağmen Momo haberleri yapılmaya devam ediliyor.
